اوردرایو

اوردرایو وسیله‌ای است که بین دنده و شفت پروانه قرار می‌گیرد و باعث می‌شود تا شفت پروانه نسبت به شفت اصلی انتقال سریع‌تر بچرخد. به این دلیل به این وسیله اوردرایو گفته می‌شود که می‌تواند نسبت سرعتی بیشتر از نسبت سرعت بالا فراهم آورد.

به عبارت دیگر، اوردرایو بالاترین دنده در سیستم انتقال خودرو است. اوردرایو کمک می‌کند تا موتور با سرعتی در حدود 70 درصد از سرعت شفت پروانه کار کند. این کار در سرعت‌های بالا انجام می‌شود که باعث می‌شود تا عمر موتور بیشتر شده و مصرف سوخت نیز بهتر شود. همچنین ارتعاشات و سر و صداهای موتور نیز کمتر می‌شوند.

اوردرایو اساساً برای خودروهایی با توان بالا مناسب است که در آن‌ها از سه گیربکس با سرعت بالا استفاده می‌شود، زیرا به منظور تولید عملکرد بالا و انعطاف‌پذیر برای دنده‌های بالا لازم است تا از داریو نهایی با دنده پایین استفاده شود. این کار باعث می‌شود تا موتور خودرو در سرعت‌های بالاتر با سرعتی بیشتر از سرعت مطلوب حرکت کند.

معمولاً اوردرایو را صرفاً در بالای دنده بالایی نصب می‌کنند، اما در بعضی خودروها دنده اوردرایو را بر روی دنده‌های دوم، سوم و بالایی قرار می‌دهند که در نتیجه، سومین دنده جلو برای سرعت است. معمولاً از دنده اوردرایو به منظور تکمیل سیستم دنده سنتی استفاده می‌شود.

نمایشگر اوردرایو روی داشبورد (خودروی اتوماتیک، مدل سال 2000)

این دنده را در عقب سیستم انتقال، بین دنده و شفت پروانه پیچ می‌کنند. در سیستم‌هایی که از اوردرایو استفاده می‌شود، نسبت به مواردی که در آن‌ها چنین دنده‌ای وجود ندارد، نسبت چرخدنده محور عقب، کمی بیشتر در نظر گرفته می‌شود.

اورداریو دارای دو وسیله اصلی است؛ یک مکانیزم چرخ آزاد و یک مجموعه چرخدنده سیاره‌ای.

ساختار دنده اوردرایو

این مجموعه از قطعات زیر تشکیل شده است:

1. مجموعه از چرخدنده‌های سیاره‌ای.
2. یک سلونوئید و زبانه برای قفل‌کردن چرخدنده خورشیدی.
3. مجموعه‌ای از یک ریل و دوشاخه که به دسته کنترل روی داشبورد وصل شده است تا در مواردی که از دنده اوردرایو استفاده نمی‌شود، آن را جدا کند.
4. یک مجموعه چرخ آزاد یا کلاچ بیش‌کار که شفت اصلی در زیر سرعت آستانه قطع را می‌چرخاند.

از چرخدنده‌های سیاره‌ای به منظور افزایش سرعت استفاده می‌شود. به این منظور، این چرخدنده‌ها به صورتی قرار گرفته‌اند که چرخدنده رینگی را به وسیله محفظه سیاره-پینیون در حالتی که چرخدنده خورشیدی قفل شده است، به حرکت در می‌آورد. بنابراین، برای آن‌که بتوان سرعت شفت اصلی را افزایش داد، مقداری توان اعمال می‌شود تا حرکت چرخ کم شود.

صرفاً در مواردی که سرعت موتور به قدری زیاد است که می‌تواند گشتاور کافی برای تغییر را در این فرجه به وجود آورد، می‌توان از نسبت اوردرایو استفاده نمود. بیشترین سرعتی که در آن، موتور می‌تواند این کار را انجام دهد به سرعت آستانه قطع شهرت دارد. در سرعت‌های کمتر از این سرعت، حرکت با قفل‌شدن دنده خورشیدی به صورت مستقیم صورت می‌گیرد.

دنده رینگی به بدنه بیرونی مجموعه چرخ آزاد متصل است که بخشی از شفت اصلی اوردرایو به حساب می‌آید. وقتی که جغجغه در صفحه چرخدنده درگیر نیست، چرخدنده خورشیدی آزاد شده و چرخدنده‌های سیاره‌ای نمی‌توانند نیرو را منتقل کنند.

پس این واحد در درایو مستقیم قرار می‌گیرد. در این حالت، توان از شفت اصلی انتقال به مجموعه چرخ آزاد جریان می‌یابد و سپس، به شفت اصلی اوردرایو می‌رسد.

کارکرد اوردرایو

• در صورتی که راننده بخواهد که از دنده اوردرایو در زمانی استفاده کند که با سرعتی بیشتر از سرعت آستانه از پیش‌تعیین‌شده در حرکت است (این سرعت معمولاً در حدود 35 تا 55 کیلومتر در ساعت است)، باید یک لحظه پدال گاز را رها کند.
• در صورتی که راننده بخواهد که از دنده اوردرایو خارج شود، پدال گاز را تا ته فشار می‌دهد، به طوری که از محل ساسات کامل عبور کند.
• اگر راننده بخواهد که اوردرایو را آزاد کند، دسته کنترل آن که بر روی داشبورد قرار دارد را می‌کشد.

کنترل‌های برقی اوردرایو

از کنترل‌های برقی اوردرایو برای مقاصد زیر استفاده می‌شود:

• وقتی که خودرو به سرعتی برابر با سرعت آستانه قطع می‌رسد، برق را برای سلونوئید تأمین می‌کند.
• اوردرایو، مدار اشتعال را به صورت لحظه‌ای قطع می‌کند.
• وقتی که راننده سوئیچ را پایین می‌آورد و می‌خواهد از اوردرایو خارج شود، مدار سلونوئید را باز می‌کند.

در شکل زیر، سیم‌کشی مدار برای سیستم کنترل برقی مربوط به اوردرایو نشان داده شده است. وقتی که راننده می‌خواهد وارد دنده اوردرایو شود، دسته کنترل روی داشبورد را فشار می‌دهد. زمانی که سرعت خودرو به سرعت آستانه قطع می‌رسد، گاورنر اتصالات به رله اوردرایو که به باتری متصل است را می‌بندد.

رله اوردرایو هم کونتاکت‌های خود را می‌بندد تا سلونوئید به باتری وصل شود. اکنون، اوردرایو آماده است تا وارد عمل شود. زمانی که راننده پدال گاز را در یک لحظه رها می‌کند، سلونوئید انتقال را به اوردرایو می‌فرستد.

زمانی که راننده می‌خواهد که از اوردرایو خارج شود، پدال گاز را آن‌قدر فشار می‌دهد تا از محل ساسات کامل عبور کند. این کار باعث می‌شود تا سوئیچ کیک‌داون باز شده و تماس‌های پایینی بسته شوند. بازشدن کونتاکت‌های بالایی باعث می‌شود تا مدار رله اوردرایو باز شود.

بنابراین، رله اوردرایو کونتاکت‌های خود را باز می‌کند تا مدار سلونوئید باز شود. همچنین، کونتاکت‌های پایینی نیز در سوئیچ کیک‌داون بسته می‌شوند. این کار باعث می‌شود تا اشتعال به زمین وصل شود. با قطع‌شدن سیستم اشتعال، موتور دیگر هیچ توانی را منتقل نمی‌کند و کم‌کم سرعت آن کم می‌شود.

با این کار، تراست موجود در جغجغه سلونوئید آزاد شده و فشار فنر، جغجغه را از شکاف موجود در صفحه کنترل چرخدنده خورشیدی بیرون می‌کشد. بدین ترتیب، اتصال کویل اشتعال از زمین قطع شده و سیستم اشتعال دوباره عمل می‌کند.

این مجموعه کارها به قدری سریع انجام می‌شوند که هیچ تأخیر قابل ملاحظه‌ای در انتقال توان به وجود نمی‌آید.